Già làng Vừ Nỏ Tu: Xóa cây thuốc phiện cho bản làng
22/01/2015 Lượt xem: 546 In bài viếtĐược gặp và trò chuyện với già làng Vừ Nỏ Tu tại bản Huồi Giảng 1, xã Tây Sơn, huyện miền núi cao Kỳ Sơn (Nghệ An) vào những ngày cuối năm 2014, quả là may mắn. May mắn không chỉ vượt qua quãng đường gần 300km từ TP. Vinh lên đây an toàn, cũng không phải may mắn vì tránh được cơn mưa mùa đông dai dẳng ở vùng rẻo cao này, mà may mắn đó chính là đã được nghe già làng Tu nói về cuộc sống người Mông bây giờ, và quá khứ huy hoàng của mình khi loại bỏ được cây thuốc phiện ra khỏi đời sống người Mông nơi đây.
Ngủ lại cơ quan vì người nghiện dọa dẫm
Già làng Vừ Nỏ Tu năm nay đã bước sang tuổi 74, vậy nhưng trí nhớ về một thời
gian khổ với quyết tâm xóa bỏ cây thuốc phiện làm hại đồng bào vẫn còn như in.
Ngày đó đất trời ở đây không như bây giờ, đường từ thị trấn vào chỉ là con đường
mòn men dọc sườn núi, những cánh rừng bạt ngàn trải rộng. Người Mông đã chọn cho
mình những vùng đất phù hợp để làm ăn xây dựng cuộc sống. Và cũng không biết từ
bao giờ, cây thuốc phiện đã mọc khắp nương rẫy của người Mông ở Huồi Giảng, và
thứ thuốc ấy cứ ngấm dần, ngấm dần vào các thế hệ trai gái của bản làng vùng núi
cao này. Và cũng từ đó, những hệ lụy của "nàng tiên nâu” đã len lỏi khắp núi
rừng người Mông, lên tận nương rẫy, vào tận giấc ngủ cứ ám ảnh mãi không thôi.
"Hồi đó, người nghiện ma túy ở bản ta nhiều lắm, từ 20-30 người mà nguyên nhân
cũng là do thời ấy, nương rẫy của người Mông mình trồng loại cây này vừa để sử
dụng, vừa bán cho các tay buôn bán, thậm chí thổ phỉ để lấy tiền. Dần già người
nghiện cứ tăng dần theo năm tháng, đến khi muốn dứt bỏ nhưng không còn kịp nữa,
bản mình khi ấy "u tối” lắm, người nghiện khắp nơi, già trẻ, trai gái đều mang
nghiện, xót xa lắm”, già làng Vừ Nỏ Tu nhớ lại.
Theo Già làng Vừ Nỏ Tu, việc xóa bỏ cây thuốc phiện là không hề đơn giản, người
nghiện chống đối rất quyết liệt bởi họ cho rằng đó là nguồn sống tinh thần mà
không ai được đụng đến. Nhưng với quyết tâm xóa bỏ bằng được loại cây này, già
Tu cùng với cán bộ chính quyền những năm đó đã vất vả tuyên truyền, vận động,
khuyên nhủ từ người nghiện đến từng người dân không tái trồng cây thuốc phiện,
bên cạnh đó đưa về những loại cây lương thực hoa màu cho người bản no cái bụng
như ngô, đậu, trồng cây pơ mu, sa mu...
Và rồi, vào những năm 1993 khi già làng Vừ Nỏ Tu là Bí thư xã Tây Sơn đã quyết tâm xóa bỏ cây thuốc phiện, mang đến luồng sinh khí mới cho người Mông nơi đây. Theo già Tu thì vào thời điểm này, số diện tích cây thuốc phiện tại xã Tây Sơn cũng như bản Huồi Giảng đã là hơn 2ha, mỗi năm cho nhựa từ 2-3kg, số người nghiện từ 20-30 người, có thâm niên nghiện từ trên 5 năm trở lên. Việc xóa bỏ cây thuốc phiện là không hề đơn giản, người nghiện chống đối rất quyết liệt, họ cho rằng đó là nguồn sống tinh thần mà không ai được đụng đến. Nhưng với quyết tâm xóa bỏ bằng được loại cây này, già Tu cùng với cán bộ chính quyền những năm đó đã vất vả tuyên truyền, vận động, khuyên nhủ từ người nghiện đến từng người dân không tái trồng cây thuốc phiện, bên cạnh đó đưa về những loại cây lương thực hoa màu cho người bản no cái bụng như ngô, đậu, trồng cây pơ mu, sa mu... "Mấy năm đi nhổ cây thuốc cho bà con không bị nghiện, ông Tu ít khi ăn cơm nhà lắm, cả ở nhà nữa, ông phải ngủ lại trên trụ sở tránh bị dọa đánh. Những năm ông Tu xóa cây thuốc đi, người nghiện cây thuốc đó họ không ưng cái bụng đâu, biết ông ấy luôn gặp nguy hiểm nhưng mình vẫn đồng tình vì đó là chủ trương của nhà nước”, bà Hạ Y Mị - vợ già làng Vừ Nỏ Tu nhớ lại.
Già làng Vừ Nỏ Tu (thứ nhất từ trái qua) – người có công lớn trong việc xóa bỏ cây thuốc phiện,
chuyển đổi cây trồng cho đồng bào Mông nơi vùng núi cao Kỳ Sơn
Theo già Tu, những tháng đầu người nghiện phản đối khá gay gắt, thậm chí hành hung cán bộ, đánh người nếu dám nhổ bỏ cây thuốc phiện. Như bản thân Già đây, khi ấy ngày làm việc ở trụ sở, về nhà lúc trời còn sáng sau đó lại phải quay lại ngủ ở cơ quan chứ không dám ở nhà, vì không an toàn. "Có lần vào buổi chiều mưa tà tà, Già từ cơ quan về nhà trên con đường lầy lội, khi về đến cổng nhà xuất hiện một người nghiện trong bản (xin không nhắc tên) lăm lăm trên tay một chiếc dao câu sắc lẹm tiến về phía mình, biết chuyện chẳng lành, Già đã vào nhà đóng kín cửa, lúc ấy sợ nhất là mấy đứa con đang còn nhỏ, nhưng rồi họ cũng chỉ chửi bới rồi bỏ đi”, già Tu nhớ lại.
Sau 5 năm (từ năm 1993-1997), cây thuốc phiện tại Tây Sơn đã được xóa bỏ hẳn, người nghiện cũng giảm dần và không có người nghiện mới, đến nay thì không còn người nghiện. Mặc dù, vẫn còn đó những khó khăn nhưng hiện tại nghĩ về loại cây ấy người dân các bản làng đây vẫn nhớ như in về một người quyết tâm xóa bỏ loại cây mà lúc đó được xem "cấm đụng đến”. Vậy nhưng vượt qua mọi khó khăn nguy hiểm, già làng Vừ Nỏ Tu đã đem lại cuộc sống mới cho đồng bào người Mông nơi đây.
Điểm tựa cho người Mông
Cũng phải nói thêm rằng, già làng Vừ Nỏ Tu là những lớp người Mông đầu tiên được tiếp xúc các chủ trương, đường lối khá sớm. Những năm kháng chiến chống Mỹ, già Tu được đi học văn hóa tại thị trấn, sau đó trở thành y tá. Năm 1975, khi hòa bình thống nhất, già Tu về làm cán bộ công tác tại trạm y tế xã Tây Sơn. Trong khoảng thời gian này, già Tu chứng kiến cảnh những người trong bản dính vào "nàng tiên nâu” bỏ bê nương rẫy, đời sống kham khổ, trẻ con bỏ học sớm, những vòng luẩn quẩn ấy cứ bám lấy người Mông không chịu buông tha. Từ năm 1978 – 1997, già Tu liên tục giữ các chức vụ tại xã Tây Sơn mà đỉnh điểm là vào những năm làm Bí thư, già Tu đã có quyết định sáng suốt là xóa bỏ tận gốc cây thuốc phiện. Để giờ đây, người Mông nơi đây nói về cây thuốc phiện chỉ còn là ký ức, mà chính già Tu là điểm tựa cho họ hôm nay.
Không những vậy, cũng những năm khó khăn ấy, già làng Vừ Nỏ Tu vẫn nuôi dạy 8 người con ăn học tử tế. Giờ đây, 7 trong 8 người con của Già đều làm trong cơ quan nhà nước. Bộ đội biên phòng có anh Vừ Bá Xử (sinh 1985) Thiếu úy công tác tại xã Tam Hợp, huyện Tương Dương, giáo viên có anh Vừ Bá Nanh công tác tại trường tiểu học xã Tây Sơn, anh Vừ Bá Nhìa – Trạm trưởng trạm y tế xã Tây Sơn, anh Vừ Bá Rê từng học ĐH Nông Nghiệp, giờ là công chức tại xã Hữu Kiệm, cô con gái Vừ Y Kìa sinh viên ĐH Y khoa Vinh... Bản thân già Tu còn là điểm tựa cho người Mông nơi đây từ những việc tuyên truyền xóa bỏ các thủ tục lạc hậu, vận động con em đi học, không phá rừng làm rẫy...Với những thành tích đó già làng Vừ Nỏ Tu đã được Đảng, Nhà nước tặng nhiều bằng khen, giấy khen vì những đóng góp của mình cho đồng bào Mông. Trong đó, phải kể đến bằng khen của UBND tỉnh Nghệ An tặng cho Già Vừ Nỏ Tu vì thành tích trong việc thực hiện chuyển đổi cây trồng, xóa bỏ cây thuốc phiện.
Bản thân già làng Vừ Nỏ Tu còn là điểm tựa cho người Mông nơi đây từ những việc tuyên truyền xóa bỏ các thủ tục lạc hậu, vận động con em đi học, không phá rừng làm rẫy... Với những thành tích đó già làng Vừ Nỏ Tu đã được Đảng, Nhà nước tặng nhiều bằng khen, giấy khen vì những đóng góp của mình cho đồng bào.
Đánh giá về già làng Vừ Nỏ Tu, một trong những người đi đầu thực hiện chủ trương xóa bỏ cây thuốc phiện trong những năm của thập kỷ 90, ông Mùa Nhia Vừ - Chủ tịch xã Tây Sơn nhấn mạnh: "Thời điểm đó, chủ trương xóa bỏ cây thuốc phiện được xã chúng tôi triển khai quyết liệt, nhưng vẫn phải mất hơn 3 năm chúng tôi mới xóa bỏ hết loại cây này, người có vai trò lớn nhất vẫn là bác Vừ Nỏ Tu, những lúc khó khăn nhất nhưng bác Tu vẫn làm cho bằng được, ngoài chủ trương thiết thực của cấp trên thì đó còn là mong muốn của người Mông tránh được tai họa mà cây hoa anh túc để lại”.
Bắc Vũ
Nguồn daidoanket.vn
[TT: TBC]