Hiện nay ở trên thế giới cũng như ở Việt Nam đang thực hiện phương pháp điều trị nghiện bằng methadone - một chất tổng hợp đồng vận với các chất dạng thuốc phiện có chu kỳ bán huỷ dài trên 24 giờ. Loại thuốc này làm chậm lại sự tụt giảm methadone trong máu, giữ cho người bệnh ở trạng thái không bị chao đảo, không bị khó chịu. Cho phép người bệnh thực hiện được các chức năng hoạt động bình thường, trở lại dần các thích thú đã mất và có thể theo đuổi lại lối sống lành mạnh, kỷ cương, hữu ích, tăng khả năng tái hoà nhập xã hội.

Chúng ta vẫn biết nghiện là một bệnh mãn tính của não bộ gây rối loạn thể chất và tâm lý. Đối với nghiện các chất dạng thuốc phiện hiện đã có các liệu pháp điều trị hóa dược hiệu quả. Các loại dược phẩm được thử nghiệm và xếp thành ba nhóm chính: 1. Nhóm đồng vận là loại thuốc điều trị có tính chất tác dụng hay dược lực học tương tự như các chất dạng thuốc phiện. Methadone và Levo Alpha Acetyl Methadone (hay LAAM) với thời gian tồn tại dài trong cơ thể đã và đang được sử dụng phổ biến là thuốc thuộc nhóm này; 2. Nhóm đối vận, nghĩa là không có tác dụng như chất dạng thuốc phiện, hơn nữa nó còn làm các chất dạng thuốc phiện không phát huy được tác dụng. Thuốc đối vận vì vậy không bị cấm và không bị quản lý chặt. Hai thuốc thường được biết đến là Naltrexone và Naloxone; 3. Nhóm dược lực phối hợp giữa hai loại trên và được gọi là bán đồng vận. Loại thuốc điều trị ở nhóm này được FDA cho lưu hành từ năm 2012 là Buprenorphine với tên thương mại thường thấy là Subotex.

Với đặc tính tác dụng kéo dài và khóa các chất dạng thuốc phiện bất hợp pháp như Heroin, thuốc điều trị Subotex và Methadone đã và đang được sử dụng rất phổ biến ở nhiều quốc gia. Tuy vậy, vấn đề sử dụng sai mục đích, đặc biệt là tiêm chích làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV, viêm gan B và C vẫn là một quan ngại lớn ở nhiều quốc gia. Vì lý do này Naloxone với tác dụng đối kháng qua đường tiêm được thêm vào với Buprenorphine để tránh việc sử dụng sai mục đích và loại phức hợp này có tên gọi chuẩn là Suboxone.

Thuốc Suboxone là nhãn hiệu của loại thuốc mới, dùng để điều trị cho những người lệ thuộc bạch phiến (heroin) hoặc những loại thuốc trong nhóm á phiện (á phiện, codein, pethidine, morphine, methadone). Suboxone được sản xuất dưới dạng thuốc viên sáu-mặt màu trắng, ngậm tan dưới lưỡi. Thuốc có vị chua mùi chanh. Mỗi viên có chứa bốn phần buprenorphine (còn gọi là Subutex™®) và một phần naloxone (còn gọi là Narcan™®).

Phức hợp thuốc buprenorphine/naloxone (BUP/NX) trong đó buprenorphine là một các dạng thuốc phiện tổng hợp đồng vận bán phần, có tác dụng dược lý tương tự như các các dạng thuốc phiện khác (đồng vận) nhưng không gây nhiễm độc hệ thần kinh trung ương và không gây khoái cảm ở liều điều trị, có thời gian bán huỷ dài (trung bình là 37 giờ) nên chỉ cần sử dụng cách nhật hoặc 3 lần trong 1 tuần tùy theo từng người bệnh là đủ để không xuất hiện hội chứng cai. Naloxone hydroclorid là một chất bán tổng hợp, dẫn xuất từ thebain, có tác dụng đối kháng thuốc phiện, naloxone ít hoặc không có hoạt tính chủ vận. Hỗn hợp của buprenorphine và naloxone theo tỷ lệ 4:1 (để làm giảm khả năng sử dụng sai mục đích và lạm dụng buprenorphine) và khi sử dụng dưới lưỡi, naloxone không ảnh hưởng đến tác động trị liệu của buprenorphine.

Cách sử dụng thuốc Suboxone

Buprenorphine dạng viên có sinh khả dụng thấp khi sử dụng đường uống, dưới 10% so với khi sử dụng đường tiêm tĩnh mạch, do bị chuyển hóa mạnh ở dạ dày - ruột và gan. Vì buprenorphine sinh khả dụng thấp khi sử dụng đường uống và vì tránh sử dụng dạng tiêm nên dạng dùng dưới lưỡi thường được coi là phù hợp nhất cho điều trị lệ thuộc các dạng thuốc phiện. Naloxone có sinh khả dụng thấp khi sử dụng đường ngậm dưới lưỡi. Vì vậy, khi sử dụng dưới lưỡi như chỉ dẫn, naloxone không ảnh hưởng đến tác động trị liệu của buprenorphine.

Điều trị thay thế nghiện các dạng thuốc phiện bằng thuốc suboxone là một điều trị lâu dài, có kiểm soát, giá thành rẻ, được sử dụng theo đường ngậm dưới lưỡi nên giúp dự phòng các bệnh lây truyền qua đường máu như HIV, viêm gan B, C, đồng thời giúp người bệnh phục hồi chức năng tâm lý, xã hội, lao động và tái hoà nhập cộng đồng.

Mặc dù trên thế giới đã có nhiều tiến bộ về y, dược trong điều trị nghiện, nhiều cơ quan đầu ngành như NIDA và SAMHSA đã khẳng định thuốc điều trị chỉ là một phần. Những hỗ trợ của gia đình, bạn bè và liệu pháp tư vấn cũng có vai trò rất quan trọng trong điều trị nghiện. Với tính chất mãn tính, thuốc điều trị và các dịch vụ toàn diện đặc thù sẽ giúp bệnh nhân hồi phục và duy trì sức khỏe để tái nhập cộng đồng.

Vũ Hoàng

Nguồn tiengchuong.vn

[TT: TBC]