Tiếp cận quyền con người trong phòng, chống HIV/AIDS
24/12/2012 Lượt xem: 345 In bài viếtTôn trọng, bảo vệ quyền của người nhiễm HIV/AIDS sẽ tạo ra sự cởi mở, thân thiện, tự tin, đặc biệt là ý thức trách nhiệm của người nhiễm HIV/AIDS với người thân và cộng đồng. Đây là nhân tố quan trọng giảm tác động tiêu cực, tiến tới đẩy lùi dịch HIV/AIDS. Quốc tế đồng thuận bảo đảm quyền con người của người nhiễm HIV/AIDS
Ngay từ khi đại dịch HIV/AIDS xuất hiện, Liên hợp quốc đã đặc biệt quan tâm đến phòng, chống căn bệnh này. Cơ sở chính trị của phòng, chống HIV/AIDS là sự đồng thuận của cộng đồng quốc tế, được thể hiện trong các nghị quyết của Đại hội đồng Liên hợp quốc.
Cộng đồng quốc tế đã sớm nhận thấy hiểm họa của HIV/AIDS. Căn bệnh này đã trở thành một chủ đề lớn trong nhiều kỳ họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc, đặc biệt là Hội nghị thượng đỉnh về AIDS, được tổ chức vào tháng 12-1994 ở Paris. Tuyên bố của Hội nghị khẳng định quyết tâm của cộng đồng ngăn chặn đại dịch HIV/AIDS. Cũng tại Hội nghị này, nguyên tắc khuyến khích những người có HIV/AIDS tham gia vào công cuộc phòng, chống HIV/AIDS - được gọi là nguyên tắc GIPA đã ra đời.
Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu về HIV/AIDS (tháng 6-2001) tại Mỹ với Tuyên bố UNGASS đã xác định: AIDS đã gây ra cuộc khủng hoảng toàn cầu và chính phủ các nước cam kết thực hiện nhiều giải pháp, trong đó có giải pháp tiếp cận quyền, hợp tác quốc tế trong phòng, chống HIV/AIDS. Trong 8 mục tiêu thiên niên kỷ, mục tiêu thứ 6 về ngăn chặn HIV/AIDS có ý nghĩa then chốt, quyết định sự thành bại của các mục tiêu còn lại.
Để giúp các quốc gia vận dụng phương thức tiếp cận quyền con người trong phòng, chống HIV/AIDS, tổ chức quốc tế về AIDS (UNAIDS) cùng với một số cơ quan quốc tế khác đã soạn thảo “Hướng dẫn HIV/AIDS và quyền con người”. Văn kiện này đã đề cập tới hệ thống chính sách quốc gia và yêu cầu bảo đảm các quyền con người của người nhiễm HIV/AIDS như là một phương thức cơ bản trong phòng, chống HIV/AIDS. Cho đến nay, Liên hợp quốc cho rằng không cần thiết phải xây dựng một điều ước quốc tế chuyên biệt về phòng, chống HIV/AIDS. Người ta cho rằng các văn kiện quốc tế về quyền con người và hai Công ước quốc tế về các quyền dân sự, chính trị (năm 1966); Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa (năm 1966) là cơ sơ chính trị - pháp lý cho việc tiếp cận quyền con người trong phòng, chống HIV/AIDS. Việc con người bị nhiễm HIV/AIDS không làm mất đi các quyền tự do của họ.
Đầy đủ hành lang pháp lý cho cách tiếp cận quyền con người trong phòng, chống HIV/AIDS
Đối với Nhà nước ta, cơ sở chính trị của tiếp cận quyền con người trong phòng, chống HIV/AIDS là đường lối của Đảng, là mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Chỉ thị số 52 (1995) về lãnh đạo công tác phòng chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) và Chỉ thị 54 (2005) đã chỉ rõ phải phát huy truyền thống tương thân, tương ái, chăm sóc, giúp đỡ của cộng đồng, chống kỳ thị và phân biệt đối xử đối với người nhiễm HIV/AIDS.
Cơ sở pháp lý của việc tiếp cận quyền con người trong phòng, chống HIV/AIDS của Việt Nam là các quy định của Hiến pháp năm 1992, trong đó khẳng định Nhà nước ta tôn trọng và bảo vệ các quyền con người, thông qua hệ thống pháp luật của chúng ta, trong đó đã nội luật hóa các công ước quốc tế cơ bản về quyền con người, bao gồm công ước quốc tế về các quyền dân sự, chính trị (năm 1966); Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa (năm 1966). Đó còn là pháp lệnh phòng, chống vi-rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (1995); Luật Phòng, chống HIV/AIDS do Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 9 (tháng 6-2006) thông qua. Luật này đã quy định rõ ràng trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, quy định quyền và nghĩa vụ của người nhiễm HIV/AIDS. Một văn kiện có tính pháp lý của Nhà nước ta trong phòng, chống HIV/AIDS, đó là “Chiến lược Quốc gia về phòng, chống HIV/AIDS giai đoạn 2011 – 2020 tầm nhìn 2030”. Có thể nói, các văn kiện của Đảng và Nhà nước ta đã tạo ra một môi trường chính sách và hành lang pháp lý quan trọng cho cách tiếp cận quyền con người trong phòng, chống HIV/AIDS.
Tiếp cận quyền con người trong phòng, chống HIV/AIDS là đưa các nguyên tắc và chuẩn mực về quyền con người như là một nhân tố nội tại, một yêu cầu bắt buộc trong việc xây dựng và thực hiện chính sách, pháp luật phòng, chống HIV/AIDS. Nội dung cách tiếp cận quyền con người trong phòng, chống HIV/AIDS có thể chia thành nhiều cấp độ.
Ở cấp độ xây dựng chính sách, pháp luật, Chiến lược Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS, các nguyên tắc (tôn trọng nhân phẩm, bình đẳng...) và chuẩn mực về quyền con người (theo quy định của Hiến pháp và Luật Phòng, chống HIV/AIDS) cần được tôn trọng và bảo vệ.
Ở cấp độ xây dựng và triển khai các chương trình, kế hoạch, dự án..., các cơ quan, tổ chức trong đó có chính quyền các cấp, các cơ quan chuyên môn (sở, ban, ngành), đặc biệt là các cơ quan tư pháp, y tế, giáo dục, lao động, thương binh và xã hội phải thực sự tôn trọng và bảo đảm quyền con người nói chung và quyền của những người nhiễm HIV/AIDS nói riêng.
Ở cấp độ thực hiện chính sách, pháp luật phòng, chống HIV/AIDS, cần tuyên truyền rộng rãi trong cán bộ, công chức và toàn dân, bảo đảm quyền của người có HIV/AIDS, đó cũng chính là bảo đảm lợi ích của cộng đồng. Đây là biện pháp cơ bản, quan trọng trong phòng ngừa, hạn chế lây lan của dịch.
Tôn trọng, bảo vệ quyền của người nhiễm HIV/AIDS
Cho đến nay, ở cấp độ quốc gia, hệ thống chính sách, pháp luật, chiến lược về cơ bản đã được hình thành đồng bộ. Những khác biệt chưa thống nhất nào đó trong các văn bản sẽ được khắc phục từng bước. Chiến lược Quốc gia đã xác định nhiệm vụ tiếp tục tạo dựng hành lang pháp lý bảo đảm sự đồng thuận của các cấp, các ngành cho việc triển khai đồng bộ các hoạt động can thiệp, giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV/AIDS có ý nghĩa thực tiễn quan trọng.
Một trong những nhân tố tạo ra sự đồng thuận giữa các cấp, các ngành, đó là việc nhận thức đúng đắn và đầy đủ vai trò của việc tôn trọng, bảo vệ quyền con người trong phòng, chống HIV/AIDS.
Bảo vệ quyền con người của những người nhiễm HIV/AIDS không chỉ vì quyền lợi của người nhiễm, mà đồng thời cũng là việc bảo vệ lợi ích của cộng đồng. Kỳ thị, phân biệt đối xử, vi phạm quyền của những người nhiễm HIV/AIDS sẽ làm cho dịch bệnh lan rộng ra cộng đồng. Điều này đã được thực tế chứng minh.
Tôn trọng, bảo vệ quyền của người nhiễm HIV/AIDS sẽ tạo ra sự cởi mở, thân thiện, tự tin, đặc biệt là ý thức trách nhiệm của người nhiễm HIV/AIDS với người thân và cộng đồng. Đây là nhân tố quan trọng giảm tác động tiêu cực, tiến tới đẩy lùi dịch HIV/AIDS. Thu hút, tích cực hóa nhóm người nhiễm HIV/AIDS có ý nghĩa hết sức quan trọng trong phòng, chống HIV/AIDS.
Thực tế cho thấy thế giới nội tâm, hoàn cảnh trước, trong và sau khi bị lây nhiễm của những người có HIV/AIDS chỉ họ mới hiểu hết. Việc thống kê, tập hợp những người nhiễm HIV/AIDS thường cũng phải dựa vào những người có cùng hoàn cảnh. Thông tin, truyền thông, giáo dục, thay đổi hành vi, tư vấn, giúp đỡ người nhiễm HIV/AIDS dựa vào tổ chức của người có HIV/AIDS sẽ đem lại hiệu quả to lớn.
PGS. TS Chung Á - Nguyên Phó Chủ tịch UBQGPC AIDS Việt Nam
Theo tiengchuong.vn
[TT: TBC]