Methadone là một chất dạng thuốc phiện (CDTP) tổng hợp, có tác dụng dược lý tương tự như các CDTP khác (như Thuốc phiện, Heroin, Morphin, Buprenorphine…), nhưng không gây nhiễm độc hệ thần kinh trung ương và không gây khoái cảm ở liều điều trị, có thời gian bán huỷ dài (trung bình là 24 giờ) nên chỉ cần sử dụng 1 lần trong 1 ngày là đủ để có thể không xuất hiện hội chứng cai. Methadone có độ dung nạp ổn định nên ít phải tăng liều khi điều trị lâu dài.

Methadone là một chất đồng vận với các CDTP khác, cùng tác động trên các thụ thể μ của các CDTP ở não, nó gắn chặt vào các thụ thể μ và chiếm lấy các thụ thể này. Trong điều trị thay thế với liều vừa đủ Methadone chiếm hết các thụ thể μ và ngăn chặn các tác dụng của các CDTP khác như: ngăn chặn sự hưng phấn và gây buồn ngủ của các CDTP, làm giảm sự thèm muốn các CDTP (là nguyên nhân chính gây tái nghiện), làm giảm các triệu chứng của Hội chứng cai các CDTP. Với liều điều trị ổn định Methadone không gây hưng phấn hoặc không gây ngộ độc vì vậy mà người bệnh có thể tham gia lao động và sinh hoạt bình thường trong xã hội. Methadone chuyển hoá chậm, tập trung nhiều trong mỡ, thời gian bán thải chậm hơn nhiều CDTP khác, trung bình là 24 giờ do vậy trong một ngày chỉ sử dụng một liều Methadone duy nhất và không bị tăng liều.

Ban đầu thuốc Methadone được sử dụng với mục đích giảm đau, sau đó Methadone được phát hiện có hiệu quả cho điều trị các triệu chứng của Hội chứng cai do nghiện Heroin. Từ những hiệu quả của các nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, nhiều cơ sở điều trị thay thế bằng Methadone đã triển khai tại Mỹ và đến nay đã được mở rộng ra hơn 80 quốc gia trên thế giới.

Bộ Y tế đã khảo sát trên 1 ngàn người được điều trị bằng Methadone, kết quả cho thấy sau 6 tháng điều trị, số người tiếp tục sử dụng heroin chỉ còn 14%, sau 12 tháng còn 9%. Sau 2 năm điều trị, hầu như số người tiếp tục chích heroin chỉ còn chưa tới 4%. Về tần suất sử dụng heroin, trước điều trị, phần lớn đối tượng sử dụng từ 2-3 lần, thậm chí có người dùng đến 5 lần/ngày. Nhưng qua 12 tháng điều trị bằng Methadone, không còn bệnh nhân nào sử dụng quá 2 lần/ngày. Và tần suất này giảm đáng kể sau 24 tháng điều trị, có đến 80% số người nghiện chỉ còn sử dụng 2-3 lần/tháng; số vụ vi phạm pháp luật trong nhóm đối tượng tiêm chích cũng giảm đến 70% do bệnh nhân không còn “bức bối” chuyện kiếm tiền “chơi” thuốc.

Cũng theo kết quả khảo sát, từ chỗ không còn “thiết tha” với heroin, không bị vật vã do “đói thuốc”, sức khỏe thể chất, tâm thần và chất lượng cuộc sống của phần lớn bệnh nhân có sự cải thiện rõ rệt. Tỷ lệ bệnh nhân có nguy cơ trầm cảm giảm từ 80% xuống còn 15% sau 12 tháng điều trị. Tỷ lệ người nghiện “phê thuốc” gây án, có quan hệ tình dục không an toàn cũng giảm tích cực.

Hiện nay tỉnh Yên Bái có 6 cơ sở điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone, đang điều trị hiệu quả cho hơn 600 bệnh nhân miễn phí. Tuy nhiên, các cơ sở này mới chỉ đáp ứng được khoảng 40% nhu cầu của người bệnh. Vì vậy để đạt mục tiêu đến cuối năm 2015, phải có ít nhất 1.200 bệnh nhân nghiện được điều trị Methadone nhằm thực hiện tốt Chỉ thị số 32/CT-TTg ngày 31/10/2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế, tỉnh đặc biệt chú trọng đến việc mở rộng chương trình điều trị Methadone, triển khai nhiều giải pháp tích cực nhằm đáp ứng được kế hoạch đề ra; Tiếp tục duy trì các cơ sở điều trị Methadone đã đưa vào hoạt động, mở rộng mô hình điều trị Methadone trên địa bàn, mở các điểm tư vấn, hỗ trợ tâm lý, chăm sóc người nghiện, cấp phát thuốc Methadone vệ tinh tại các địa bàn xa trung tâm huyện. Đồng thời, thực hiện các giải pháp giảm tỷ lệ cai nghiện bắt buộc tại trung tâm, tăng tỷ lệ cai nghiện tự nguyện.

Có thể nối việc triển khai điều trị bằng Methadone đang mở ra cơ hội nâng cao chất lượng sống cho những người nghiện, đồng thời giúp hạn chế tình trạng lây nhiễm HIV, giúp người nghiện từ bỏ dần ma túy, nâng cao chất lượng cuộc sống, giảm chi phí và gánh nặng cho gia đình cũng như giảm nguy cơ phạm pháp, ổn định trật tự an ninh xã hội...

Những ưu điểm chính của Methadone trong điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện:

- Giảm việc sử dụng ma túy trái phép;
- Giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV và các bệnh lây truyền qua đường máu do giảm dùng chung bơm kim tiêm;
- Giảm hoạt động tội phạm;
- Hiệu quả về kinh tế: giảm chi phí cho người nghiện;
- Tạo việc làm và thu nhập, tái hoà nhập cộng đồng, cải thiện xã hội;
- Cải thiện tình trạng sức khỏe;
- Giảm tình trạng tử vong do sốc thuốc khi tiêm chích ma túy và giảm tự tử.

Nguyễn Hiên

Nguồn: yenbai.gov.vn

[TT: TBC]