- Thưa Cục trưởng, được biết trong Hội nghị Bộ trưởng Y tế các nước ASEAN lần thứ 12 có phiên họp bàn về huy động nguồn tài chính bền vững cho phòng, chống HIV/AIDS tại các nước ASEAN. Ông có thể nói rõ hơn về mục đích và một số thông tin chính của phiên họp này?

Cục trưởng Nguyễn Hoàng Long: Các nước trong khối ASEAN là những nước chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch HIV/AIDS. Do vậy, đối phó với dịch HIV/AIDS là mối quan tâm chung và cũng là một trong những ưu tiên trong lĩnh vực y tế công cộng của Bộ trưởng Y tế các nước ASEAN. Nhiều nước ASEAN, trong đó có Việt Nam đang rơi vào tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng nguồn tài chính cho phòng chống HIV/AIDS. Vì vậy, các nước đã tổ chức cuộc họp chuyên đề bàn này nhằm củng cố các cam kết của ASEAN trong việc bảo đảm bảo tài chính cho phòng, chống HIV/AIDS cấp quốc gia và khu vực; chia sẻ các cơ hội và các sáng kiến huy động tài chính bền vững cho phòng, chống HIV/AIDS cho các nước ASEAN trong giai đoạn sau năm 2015.

Cuộc họp này do Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long chủ trì. Đồng chủ trì có Ngài. Pradasa Rao, Đặc phái viên của Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc về HIV/AIDS ở châu Á Thái Bình Dương; Ngài. Nafsiah Mboi, Bộ trưởng Bộ Y tế Indonesia, Chủ tịch Quỹ toàn cầu; Tiến sĩ Sha'ari Bin Ngadiman, Chủ tịch đội đặc nhiệm phòng, chống HIV/AIDS (ATFOA) và hơn 100 đại biểu tham dự hội nghị.

Tại cuộc họp, nhiều báo cáo quan trọng sẽ được trình bày như bài trình bày của Chủ tịch Quỹ toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS, Lao và Sốt rét; Đặc phái viên của Liên hợp quốc về HIV/AIDS tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương về: Tuyên bố cam kết của ASEAN: Hướng tới không nhiễm HIV mới, không phân biệt đối xử và không có tử vong liên quan đến AIDS; Môi trường tài trợ cho chương trình AIDS tại khu vực châu Á Thái Bình Dương... Đoàn Việt Nam cũng sẽ trình bày tại Hội nghị chuyên đề: Khung đầu tư và các phương án cho tài chính bền vững cho phòng chống HIV/AIDS tại Việt Nam.

- Nguồn kinh phí quốc tế đóng vai trò như thế nào trong công tác phòng, chống HIV/AIDS trong thời gian qua, thưa Cục trưởng?
Cục trưởng Nguyễn Hoàng Long: Nguồn kinh phí quốc tế đóng vai trò hết sức quan trọng đối với phòng, chống HIV/AIDS ở Việt Nam. Trong giai đoạn vừa qua, nguồn viện trợ quốc tế chiếm đến 80% kinh phí cho phòng, chống HIV/AIDS ở Việt Nam. 95% kinh phí để mua thuốc kháng vi rút (ARV) và 100% kinh phí để mua thuốc Methadone để điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện là do các tổ chức quốc tế tài trợ. Các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS quan trọng khác như truyền thông, tư vấn xét nghiệm, giám sát đại dịch... đều do các tổ chức quốc tế viện trợ. Ngoài viện trợ về tài chính, các tổ chức quốc tế còn hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao năng lực cán bộ cho mạng lưới phòng, chống HIV/AIDS của Việt Nam. Hiện nay, nguồn viện trợ quốc tế đang giảm mạnh. Đây là khó khăn rất lớn đối với Việt Nam.

- Và như vậy điều gì sẽ xảy ra khi nguồn kinh phí đầu tư cho phòng chống HIV/AIDS bị thiếu hụt trầm trọng?
Cục trưởng Nguyễn Hoàng Long: Nếu không huy động đủ kinh phí, công tác phòng chống HIV/AIDS sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, có nguy cơ dịch HIV/AIDS bùng phát trở lại. Kịch bản xấu nhất là nguồn kinh phí đầu tư cho phòng chống HIV/AIDS bị thiếu hụt trầm trọng thì các hoạt động dự phòng không được triển khai, không triển khai được các hoạt động xét nghiệm để phát hiện người nhiễm HIV, hàng trăm nghìn người nhiễm HIV sẽ không được điều trị... Cùng với đó là số người nhiễm HIV mới trong cộng đồng sẽ tăng nhanh.

Dịch HIV/AIDS không còn ở mức độ tập trung vào một số nhóm nguy cơ cao như hiện nay, mà sẽ lan nhanh ra cộng đồng. Đại dịch HIV/AIDS sẽ bùng phát trở lại, gây tác động to lớn đến sức khỏe, an ninh, trật tự và phát triển kinh tế - xã hội. Đây không phải là một “viễn cảnh” xa, mà đã và đang xảy ra ở một số quốc gia không quan tâm đầy đủ đến phòng, chống HIV/AIDS.

- Đầu tư cho phòng, chống HIV/AIDS góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội nói chung của cả nước. Như vậy, muốn kết thúc dịch HIV/AIDS vào năm 2030, chúng ta chuẩn bị như thế nào cho công tác này?
Cục trưởng Nguyễn Hoàng Long: Đầu tư cho phòng, chống HIV/AIDS là đầu tư để cứu sống con người và mang lại hiệu quả kinh tế cao. Theo tính toán của các chuyên gia trong nước và quốc tế, nếu muốn kết thúc dịch HIV/AIDS vào năm 2030 thì mỗi năm Việt Nam cần đầu tư khoảng 92 triệu USD cho phòng chống HIV/AIDS. Với mức đầu tư như vậy, về sức khỏe Việt Nam có thể cứu sống 4,1 triệu người-năm; về kinh tế, có thể tiết kiệm được 9,1 tỷ USD. Như vậy, đầu tư 1 USD cho phòng, chống HIV/AIDS có thể mang lại khoảng 6 USD cho xã hội.

Đầu tư cho phòng, chống HIV/AIDS không chỉ mang lại lợi ích sức khỏe, mà còn góp phần đảm bao an ninh, trật tự xã hội và góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội nói chung của cả nước. Thực tế cho thấy, đại dịch HIV/AIDS có thể tàn phá cả quốc gia nếu để đại dịch bùng phát.

- Đầu tư cho phòng, chống HIV/AIDS là việc bắt buộc phải làm. Cục trưởng có kiến nghị gì khi các nhà tài trợ đã dừng viện trợ cho phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam?
Cục trưởng Nguyễn Hoàng Long: Trong những năm gần đây, nguồn đầu tư cho phòng, chống HIV/AIDS liên tục bị cắt giảm, gồm cả nguồn tài trợ quốc tế và nguồn ngân sách trong nước. Nhiều nhà tài trợ đã dừng viện trợ cho phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam, như: Ngân hàng thế giới, Bộ Phát triển quốc tế thuộc Chính phủ Anh (kết thúc năm 2013), Chương trình phòng chống HIV/AIDS khu vực châu Á của Chính phủ Australia và Chính phủ Hoàng gia Hà Lan (kết thúc năm 2014)…

Một số nhà tài trợ lớn cho phòng, chống HIV/AIDS ở Việt Nam cũng đang giảm nhanh mức hỗ trợ và sẽ kết thúc viện trợ trong 2-3 năm tới. Trong khi đó, chỉ tiêu phòng chống HIV/AIDS được giao ngày càng tăng cao, như: điều trị ARV tăng từ 84.000 lên 105.000 bệnh nhân, điều trị Methdone tăng từ 20.000 lên 80.000 người và năm 2015…
Như vậy, chúng ta càng đầu tư sớm, khi dịch đang ở giai đoạn tập trung, thì càng dễ dàng và hiệu quả. Càng đầu tư muộn, càng khó khăn và tốn kém. Nếu không được đầu tư hợp lý, đại dịch HIV/AIDS có thể quay trở lại bất cứ lúc nào với những hậu quả vô cùng nghiêm trọng.

Việt Nam cần nhanh chóng chuyển từ phòng, chống HIV/AIDS dựa vào viện trợ sang sử dụng ngân sách trong nước, chủ yếu là từ ngân sách nhà nước, từ trung ương và địa phương và Bảo hiểm y tế. Bên cạnh đó, vẫn rất cần có sự chung vai góp sức của các ban ngành, đoàn thể và của toàn xã hội. Nếu được đầu tư thỏa đáng, Việt Nam hoàn toàn có thể kết thúc đại dịch HIV/AIDS vào năm 2030 như lời kêu gọi của Chương trình Phối hợp của Liên Hiệp Quốc về HIV/AIDS (UNAIDS).

- Xin cám ơn Cục trưởng!

Hải Huệ thực hiện

Nguồn daibieunhandan.vn

[TT: TBC]